Scheermessen

home | nieuwsblad | informatie

Solenoidea Lamarck, 1809

Scheermessen

- Biota - Animalia - Mollusca - Bivalvia - Autobranchia - Heteroconchia - Euheterodonta - Imparidentia - Adapedonta

Scheermessen is een verzamelnaam voor een groep schelpen die langgerekt zijn. De naam is afkomstig uit de visserij en is dus geen officiele naam. Scheermessen bestaan in de Noordzee uit twee families nl. de Solenidae en de Pharidae. Bij beide families is de schelp, en dus ook de mantel, verlengd naar de achterkant. Dit betekend dat de top aan de voorkant zit. Het ligament is extern en ligt volledig achter de top. Verder hebben alle scheermessen in de linkerklep 2 cardinale tanden en 1 cardinale tand in de rechterklep.

Notities:

Phaxus hebben een vierde opening in de mantel.

Bronnen gebruikt bij het maken van de determinatie tabel:

http://www.anemoon.org/anm/etymologie/zeeschelpen/ensis
Bruyne, R.H. de en Th. W. de Boer, Schelpen van de Waddeneilanden, Fontaine Uitgevers, 2008
Wesselingh, F.P. et al, Fossiele schelpen van de Nederlandse kust, Naturalis, 2010
Severijns, Nathal, Eenvoudige sleutel met afbeeldingen voor de West-Europese mesheften (Solenidae) en zwaardscheden (Pharidae), Edegem (Belgium)
http://rstb.royalsocietypublishing.org/content/242/687/59.abstract
http://home.hccnet.nl/pm.jansen/animals/mesheft.htm

Messchede (Solen marginatus) Is de schelp vrijwel recht met een duidelijk gleuf evenwijdig aan de voorrand, het voorste spierindruksel is korter dan het ligament en er zijn geen laterale tanden?
Sabelschede (Phaxas pellucidus) Achterste spierindruksel raakt de mantelbocht en het voorste spierindruksel ligt voor het grootste deel achter de top? Phaxus soorten hebben een vierde opening in de mantel
(Pharus legumen) Achterste spierindruksel raakt de mantelbocht en het voorste spierindruksel licht vrijwel geheel voor de top? Alleen fossiel	Geen link beschikbaar
(Ensis) Het achterste spierindruksel raakt de mantelbocht niet?

ExoskeletEen versteviging van het lichaam aan de buitenkant en direct zichtbaar	:	ja ¹
Schelp	:	ja ¹
Tweekleppig	:	ja ¹
GelijkkleppigBij tweekleppigen of de linker- en de rechterklep min of meer gelijk zijn	:	ja ²
TandenDe tanden zorgen ervoor dat de twee kleppen netjes op elkaar sluiten: Anodont Zonder tanden Dysodont/Desmodont Kleine, zwakke tanden nabij de top. Of: tanden in de vorm van een aantal knobbeltjes Taxodont Een groot aantal gelijkvormige tanden die recht, waaiervormig of chevronvormig (V-vormig) onder de top staan. Heterdont 2-3 cardinale tanden direct onder de top en enkele laterale tanden langs de voor- en achterrand. Isodont Zeer grote tanden aan beide kanten van de resiliumgroeve. Of: enkele symmetrische gerangschikte tanden Schizodont Zeer grote tanden met parallele groeven evenwijdig met de as van de tand. Pachydont Grote, zware, lompe tanden. De vertanding komt alleen voor in "rudists"	:	Heterodont ²
CardinaalDe cardinale tanden liggen direct onder de top en zijn vaak wat kort en stomp.	:	ja ²
LateraalDe laterale tanden liggen wat verder verwijderd vanaf de top en zijn vaak wat langer gerekt.	:	ja ²
HypostracumDe binnenste van de drie lagen (niet altijd aanwezig) ook wel parelmoerlaag genoemd. Deze laag is opgebouwd uit koolzure kalk die is afgezet in zeer dunne bladvormige kristallen. Wordt gemaakt door de gehele mantel.	:	nee ²
Lichaam	:	ja ¹
Mantel	:	ja ¹
Ademhalingsorgaan	:	ja ²
Kieuwen	:	ja ²
Type Potobranchia Een paar pluimachtige kieuwen of ctenidia met twee rijen platte filamenten op elke kieuw Filibranchia Lange dunne filamenten die op hun plek gehouden worden door aan elkaar verbonden cilia Eulamellibrancia De lamellae zijn verbonden door tissue, de filamenten zijn stevig verbonden door vasculaire verbindingen. De hele kieuw heeft iets weg van een geperforeerd blad. Septibranchia Dit zijn gedegenereerde kieuwen. De filamenten zijn sterk gereduceerd. De kieuwen zijn vervormd tot geperforeerde spier delen tussen de twee palliale kamers.	:	Lamellibranch ²
Voedsel	:	plankton
Habitat	:	Zij leven rechtop ingegraven in het zand. Met hun krachtige voet kunnen ze zich snel ingraven. Tijdens de vloed komen de boven het zand met hun siphonen om zich te voeden. Bij de eb graven ze zich weer in soms tot wel 50 cm diep.
Bronnen	:	https://www.strandvondsten.nl/Bivalvia https://www.strandvondsten.nl/tweekleppigen/Heteroconchia